Sırt Çantam ve Hayat: Yolculukta Anlam Bulmak

Daha önce otostopla İstanbul’dan Ankara’ya, oradan İran’a kadar uzan bir yolculuğun içinde bulmuştum kendimi. Günün sonunda, dönmem gerektiğini anladığımda, toplamda üç gün süren bir dönüş yolculuğuyla İstanbul’a varmıştım. Yaşadıklarım ve değişimlerim artık hep benimle birlikte olacaktı. İran etrafımdaki herkes gibi benim için de büyük bir gizemdi. Beraberinde yolculuğu otostop ile gerçekleştirmek de başka bir gizem katıyordu. Döndükten sonra arkadaşlarımın şaşkınlık ve merak içinde dinledikleri benimse heyacan içinde anlattığım bir dolu anım olmuştu.

Abraham Maslow, İnsan Olmanın Psikoloji adlı kitabının bir bölümünde, bir çocuğun bilinmeyene yolculuğunda yaşadığı zorlanmayı ele alır. Buna göre, kabaca, bir çocuk kendisi için yeni olanı denemek istediğinde karşısında bir yol ayrımı bulur. Bu yol ayrımında çocuğu bekleyen iki temel ayrım vardır: ya ebeveynin güvenini arkasına alacak ve hayal ettiği şeyin peşinden gidecektir ya da ebeveyninden aradığı desteği göremeyecek ve kendisine sağlanan güven duygusundan mahrum kalmamak için onların istediği gibi hareket edecektir. Bu durumda ebeveyn eğer çocuğa tam bir güven vermezse çocuğun bu ikilem arasında izleyeceği yol kuvvetle muhtemel risk alamamak ve mevcut güven ortamını muhafaza etmek şeklinde olacaktır. Tabi eğer cesaret eder ve üçüncü bir seçeneğe hayat verirse, bu sayede kendisini gerçekleştirme yolculuğuna kapı aralamış olacaktır.

Daha önce yolcuğa çıkmak istediğimde karşılaştığım durumlar buna benzerdi. İnsanlar karşılaştığı şeyleri o ana kadarki pratikleri üzerinden okurlar ve bu yönde karar verirler meğerki yeni olanı deneme cesareti göstersin ve yeni pratikler kazansın. Böylelikle pratik dünyası irili ufaklı kendini gerçekleştirme adımlarıyla zenginleşir.

Maslow’un ele aldığı bu durum, yola çıkmayı istediğimde karşılaştığım kaygı yüklü ve sınırlayıcı ortamla örtüşüyordu. Bu ortamda tıpkı Maslow’un ele aldığı gibi önümde beliren seçenekler arasında sıkışmış oluyordum. Birkaç denemeden sonra gösterebildiğim cesarete kadar zihnimdeki ile pratik dünyam arasında uyumsuzluk, beni içten içe huzursuzluğa sürüklüyordu. En nihayetinde, beklentiler yerine kendini gerçekleştirme cesareti gösterdiğimde içimde alevlenen başka bir korun olduğunu görmeye başladım.

Hepimiz kendi yaşamlarımızda bu ikileme başka şekillerde tanık olabiliriz. Hangisinin doğru olduğunu bilmiyorum, nitekim sözünü ettiklerimde doğru olanı aramak gibi bir derdim de yok. Ama insan yaşamının biricikliği kaçınılmazken, nasıl örüleceğine dair verdiğimiz kararlar hepimize bir manzara sunuyor. Ortaya çıkan manzarayı şekillendirmek elimizde, üstelik sorumluluğu da bizim.

İşte böylece başlayan yolculuklarıma birisini daha eklemişti. Aradan geçen zamandan sonra kendimi bir öncekinin yarattığı özlemle tekrar yollarda bulmuştum. Artık çantamı sırtlanıp yola koyulmam zor değildi. Ama aklımdakiler bir kez pratikle buluştuktan sonra ortaya çıkanlar bana seyahat etmek için acele etmemem gerektiğini ve hayattaki pek çok şey gibi zamanı geldiğinde kendiliğinden olduğunu gösterdi. Böylelikle bir kez daha İstanbul’dan başlayıp; tarih, doğa, kültür, festival, eş-dost ziyareti gibi maksatlarla yola koyuldum. Geri dönüşüm yine beklenmedik bir telefonla İstanbul’a geçmem gerektiğinde son buldu. Oysaki niyet ettiklerimin arasında Hasankeyf’in hala Hasankeyf olduğu zamanda orayı görmek, Nemrut Krater Gölünün etrafında bir gece (Boz Ayılara rağmen) kamp yapmak, Kommagene Krallığı’nın kalıntıları ardında gün batımını izlemek de vardı. Ama o günlerde buna fırsatım olmasa da Nesin Matematik Köyü’de vakit geçirip, dayanışmayı en derinden hissetmek, Paraşütle Ölüdeniz semalarında süzülmek, yolları arşınlamak, eşsiz antik şehirleri keşfetmek, sıcak denizlerde güneşin tadını çıkarmak, Kaş’ın koylarında dalışı deneyimlemek, türlü insan manzaralarına tanıklık etmek, farklı lisanlardan yeni insanlar tanımak, otostopla farklı hayatlara konuk olmak gibi pek çok anıyı heybeme doldurmuştum. Belki de en güzel yanlarından birisi de ülkemin farklı yörelerinden insanlarıyla yeni bağlar kurmaktı. Tabi aklıma kazınanlar arasında üzüntü veren manzaralar da yok değildi.

Yol, insanın kendisiyle başa başa olduğu zamanlarda kendisiyle, bir başkasıyla birlikte olduğu zamanlarda ise bu kişilerin birbiriyle sürdürdüğü mücadeleyi de gözler önüne serer. Eğer ilk defa birlikte bir yolculuğa çıkacağınız bir yakınınız, arkadaşınız olursa (hele ki bu yolculuk konfor alanının dışında olmayı zorluyorsa) ta en başından bilmelisiniz ki yolda sizi bekleyen sürtüşmeler olacaktır. Dolayısıyla baştan bunun yaşanacağını kabullenip, o an geldiğinde soğukkanlılıkla üstesinden gelirseniz inşa etmekte olduğunuz ilişkiyi sağlam temellere yükseltiyorsunuz. Başımdan geçtiği için biliyorum; geride bırakılınca gülerek hatırlanacak birer anı halini alıyor. Abim ile ilk defa yabancı bir ülkede birlikte yola çıktığımızda başımızdan tam da böyle bir süreç geçmişti çünkü.

Yolda olmaya başladığımdan beri gerek Anadolu’da gerekse dünyanın farklı coğrafyalarında bir sürü insan tanıdım, bir sürü hayata misafir oldum, insanların hikayelerini dinledim, kendimi tehlikede hissettiğim zamanlar da oldu, yaşadığımı iliklerime kadar hissettiğim zamanlar da, kendimle de mücadele ettim doğa ve insanla da, en nihayetinde egemenlikler de kurdum. Ama hepsinden çıkardığım en önemli ders iç dünyamdaki tartışmalarımın pratik dünyam ile bir şekilde buluşmasıyla gelen iç huzurdu. Hâliyle bu, (farkettiğimden beri) yaşamımın temel değerlerinden biri olarak gerçekliğimin en önemli unsuru halini aldı.

Umarım zihninizde dönüp duran ve sizi huzursuz eden şeyler bir gün gerçek dünyaya iner ve yaşamdaki karşılığını bulur. Böylelikle elde ettiğiniz huzur sizi yeni dertler edinecek sürece taşır.

Yaşadı ömrünü!